Trường hợp người thừa kế bị ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản
Trong quá trình chia thừa kế, không ít trường hợp người thừa kế bị tác động, thậm chí bị ép buộc từ chối nhận di sản vì nhiều lý do khác nhau như mâu thuẫn gia đình, áp lực tài chính hoặc sự chi phối từ các đồng thừa kế khác. Việc từ chối không xuất phát từ ý chí tự nguyện sẽ dẫn đến nhiều hệ quả pháp lý nghiêm trọng. Bài viết dưới đây phân tích chi tiết quy định của pháp luật về vấn đề này, giúp người đọc hiểu rõ quyền được bảo vệ của mình khi bị ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản.
Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối đó nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác. Việc từ chối nhận di sản phải:
Được lập thành văn bản;
Có công chứng hoặc chứng thực hợp pháp;
Và phải thể hiện ý chí tự nguyện, rõ ràng của người thừa kế.
Nếu văn bản từ chối được lập trong điều kiện bị ép buộc, cưỡng bức hoặc đe dọa, thì văn bản đó có thể bị vô hiệu theo quy định về giao dịch dân sự vô hiệu (Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015).
Các hình thức ép buộc từ chối nhận di sản thường gặp
Trên thực tế, hành vi ép buộc từ chối nhận di sản có thể được thể hiện dưới nhiều hình thức, bao gồm:
Đe dọa tinh thần: ép người thừa kế ký vào văn bản bằng cách gây áp lực tâm lý, đe dọa tiết lộ thông tin cá nhân, hoặc làm tổn hại danh dự.
Cưỡng ép về thể chất: sử dụng bạo lực hoặc giam giữ để buộc người thừa kế ký vào văn bản từ chối.
Lợi dụng sự lệ thuộc: ép buộc người cao tuổi, người mất khả năng tự vệ hoặc người phụ thuộc về kinh tế phải từ chối di sản.
Lừa dối, giả mạo thông tin: khiến người thừa kế hiểu sai về giá trị hoặc quyền lợi của di sản, dẫn đến việc ký vào văn bản mà họ không thật sự mong muốn.
Tất cả các hành vi này đều xâm phạm quyền tự do định đoạt tài sản của người thừa kế và có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Hậu quả pháp lý của việc bị ép buộc từ chối nhận di sản
Văn bản từ chối có thể bị vô hiệu
Theo Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015, “giao dịch dân sự được xác lập do bị đe dọa, cưỡng ép là giao dịch vô hiệu”. Do đó, nếu chứng minh được việc bị ép buộc, người thừa kế có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố văn bản từ chối nhận di sản vô hiệu. Khi đó, phần di sản mà họ đáng ra được hưởng sẽ được phục hồi quyền thừa kế, như thể họ chưa từng từ chối.
Hành vi ép buộc người khác từ chối nhận di sản có thể bị xử lý tùy theo mức độ:
Nếu có yếu tố đe dọa, cưỡng ép, xâm phạm thân thể, người ép buộc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 140 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) về “Tội cưỡng ép người khác làm trái pháp luật”.
Nếu gây thiệt hại tài sản hoặc quyền lợi, người này còn có thể bị buộc bồi thường dân sự.
Tranh chấp thừa kế phức tạp phát sinh
Khi có khiếu nại hoặc tố cáo về việc ép buộc, văn bản từ chối nhận di sản sẽ bị xem xét lại, kéo theo việc tạm dừng phân chia tài sản. Điều này không chỉ làm chậm trễ việc thừa kế mà còn dễ phát sinh mâu thuẫn, kiện tụng giữa các bên.
>>> Xem thêm: Cập nhật mới nhất về các quy định liên quan đếndịch vụ sổ đỏ năm 2025
Cách bảo vệ quyền lợi khi bị ép buộc từ chối di sản
Người bị ép buộc cần thực hiện các bước sau để bảo vệ quyền lợi hợp pháp:
Lưu giữ bằng chứng: tin nhắn, ghi âm, nhân chứng hoặc tài liệu chứng minh việc bị đe dọa, cưỡng ép.
Nộp đơn yêu cầu Tòa án tuyên bố văn bản từ chối vô hiệu, căn cứ theo Điều 131 và 132 Bộ luật Dân sự 2015.
Tạm thời ngăn chặn việc phân chia di sản, nếu có dấu hiệu xâm phạm quyền lợi.
Nhờ luật sư tư vấn hoặc hỗ trợ pháp lý để đảm bảo hồ sơ, chứng cứ được chuẩn bị đúng quy định.
Ngoài ra, nếu người bị ép buộc thuộc nhóm dễ bị tổn thương (như người cao tuổi, người khuyết tật, phụ nữ mang thai…), cơ quan bảo vệ pháp luật sẽ ưu tiên xem xét và bảo vệ quyền lợi đặc biệt cho họ.
Kết luận
Từ chối nhận di sản chỉ hợp pháp khi được thực hiện tự nguyện, minh bạch và đúng quy định pháp luật. Nếu việc từ chối xuất phát từ sự ép buộc hoặc đe dọa, người thừa kế có quyền yêu cầu hủy bỏ văn bản và khôi phục lại quyền lợi của mình. Để tránh rủi ro, người thừa kế nên lập văn bản tại tổ chức hành nghề công chứng uy tín, dưới sự chứng kiến của công chứng viên, nhằm đảm bảo tính hợp pháp và phòng ngừa mọi tranh chấp về sau.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
