Trường hợp nào không cần công chứng văn bản thỏa thuận di sản?
Khi một người qua đời để lại tài sản, những người thừa kế thường phải lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản và tiến hành công chứng để xác định quyền thừa kế hợp pháp. Tuy nhiên, không phải lúc nào pháp luật cũng bắt buộc phải công chứng văn bản này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ các trường hợp không cần công chứng di sản, căn cứ pháp lý cụ thể và ví dụ minh họa thực tế để tránh mất thời gian, chi phí không cần thiết.
📚 Căn cứ pháp lý về trường hợp không cần công chứng di sản
⚖️ Bộ luật Dân sự 2015
Điều 609: Cá nhân có quyền để lại tài sản của mình cho người khác thông qua thừa kế.
Điều 658: Những người thừa kế có thể thỏa thuận với nhau về việc phân chia di sản.
Điều 656: Việc phân chia di sản có thể được lập bằng văn bản hoặc bằng lời nói trong một số trường hợp.
🏛️ Luật Công chứng 2014
Điều 57: Quy định văn bản thỏa thuận phân chia di sản phải công chứng khi di sản là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng (như nhà, đất, xe ô tô…).
Ngược lại, nếu di sản không phải tài sản đăng ký, các bên có thể tự thỏa thuận bằng văn bản có chữ ký, không cần công chứng.
💡 Các trường hợp không cần công chứng di sản
1️⃣ Di sản là tài sản không bắt buộc đăng ký quyền sở hữu
👉 Ví dụ: Tiền mặt, vàng, nữ trang, đồ vật gia dụng, cổ phiếu, cổ phần chưa niêm yết. Theo quy định tại Điều 57 Luật Công chứng 2014, những loại tài sản này không cần công chứng khi phân chia vì pháp luật không yêu cầu đăng ký quyền sở hữu.
💬 Ví dụ thực tế: Ông K qua đời, để lại di sản là 200 triệu đồng tiền mặt và 5 chỉ vàng. Ba người con của ông K chỉ cần lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản, ký tên đầy đủ. Văn bản này không cần công chứng mà vẫn có giá trị pháp lý giữa các bên.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn các bước thực hiện sang tên nhà đất quadịch vụ làm sổ đỏuy tín tại Hà Nội
2️⃣ Khi chỉ có một người thừa kế hợp pháp duy nhất
Theo Điều 658 Bộ luật Dân sự 2015, nếu chỉ có một người được hưởng di sản, không cần lập văn bản phân chia di sản và do đó không cần công chứng.
💬 Ví dụ thực tế: Bà H mất, chồng và con đều đã qua đời trước bà. Người cháu là người thừa kế duy nhất theo di chúc. Trong trường hợp này, người cháu chỉ cần làm thủ tục khai nhận di sản, không cần văn bản thỏa thuận hay công chứng.
3️⃣ Di sản được chia theo di chúc có công chứng sẵn
Nếu người để lại di sản đã lập di chúc được công chứng hoặc chứng thực hợp lệ, thì khi thực hiện thừa kế, không cần lập thêm văn bản thỏa thuận phân chia di sản.
Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015: Di chúc hợp pháp là căn cứ để chia di sản.
Điều 643: Khi di chúc có hiệu lực, di sản được chia theo nội dung di chúc.
💬 Ví dụ thực tế: Ông B để lại di chúc công chứng cho con gái toàn bộ căn hộ đứng tên ông. Sau khi ông mất, người con chỉ cần nộp di chúc đã công chứng và giấy tờ liên quan để làm thủ tục sang tên. Không cần lập văn bản thỏa thuận hay công chứng thêm.
4️⃣ Di sản có giá trị nhỏ, không phát sinh tranh chấp
Theo hướng dẫn thực tiễn của nhiều văn phòng công chứng, khi di sản có giá trị nhỏ và các đồng thừa kế hoàn toàn thống nhất, họ có thể lập văn bản viết tay, có chữ ký, không cần công chứng.
💬 Ví dụ thực tế: Cụ Q để lại 10 triệu đồng trong tài khoản ngân hàng. Hai con của cụ thống nhất chia đôi, lập giấy thỏa thuận phân chia di sản viết tay, ký tên và kèm bản sao giấy tờ tùy thân. Trường hợp này không cần công chứng di sản.
5️⃣ Khi thỏa thuận chỉ nhằm xác định người quản lý di sản
Theo Điều 616 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế có thể chỉ định người quản lý di sản mà không thực hiện việc phân chia. Nếu các bên chỉ lập văn bản cử người quản lý, thì không cần công chứng.
💬 Ví dụ thực tế: Bà T qua đời để lại căn nhà đang cho thuê. Bốn người con thống nhất chưa chia di sản, chỉ cử chị cả làm người quản lý tài sản và thu tiền thuê. Văn bản thống nhất này không bắt buộc công chứng.
🔸 Văn bản không công chứng chỉ có giá trị giữa các bên ký kết, không được dùng để sang tên, đăng ký quyền sở hữu tại cơ quan nhà nước. 🔸 Nếu sau này phát sinh tranh chấp, Tòa án có thể yêu cầu xác minh chữ ký hoặc nhân chứng để công nhận hiệu lực. 🔸 Trong trường hợp di sản liên quan đến bất động sản hoặc tài sản có đăng ký, việc công chứng là bắt buộc để sang tên, chuyển nhượng.
🧩 So sánh: Khi nào cần và không cần công chứng di sản
Không phải mọi trường hợp đều cần công chứng khi phân chia di sản. Việc xác định rõ loại tài sản, số lượng người thừa kế và hình thức thỏa thuận sẽ giúp bạn biết khi nào không cần công chứng di sản, tránh mất thời gian, chi phí.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
