Công chứng văn bản di sản khi không có di chúc: Thủ tục ra sao?
Trong thực tế, nhiều người qua đời mà không để lại di chúc, dẫn đến việc người thân phải thực hiện thủ tục công chứng di sản không di chúc để xác định quyền thừa kế hợp pháp. Việc công chứng này không chỉ giúp xác nhận mối quan hệ thừa kế và phần tài sản được hưởng của từng người, mà còn là căn cứ bắt buộc để sang tên nhà đất, xe, hoặc tài sản đứng tên người đã mất. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định pháp luật, hồ sơ cần chuẩn bị và quy trình thực hiện công chứng di sản khi không có di chúc.
>>> Xem thêm: Công chứng học bạ lấy ngay tại văn phòng công chứng uy tín tại Hà Nội
⚖️ 1. Căn cứ pháp lý về công chứng di sản không di chúc
Việc công chứng di sản không di chúc được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật sau:
🔹 Bộ luật Dân sự 2015
Điều 650: Các trường hợp thừa kế theo pháp luật (khi không có di chúc).
Điều 651: Quy định cụ thể người thừa kế theo hàng thừa kế thứ nhất, thứ hai, thứ ba.
🔹 Luật Công chứng 2014
Điều 57: “Công chứng viên được công chứng văn bản khai nhận di sản, văn bản thỏa thuận phân chia di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế.”
🔹 Nghị định 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết một số điều của Luật Công chứng.
📘 Tóm lại: Khi người chết không để lại di chúc, việc chia di sản phải tuân theo thừa kế theo pháp luật và được công chứng viên xác nhận bằng văn bản phân chia hoặc khai nhận di sản.
🧾 2. Khi nào cần công chứng di sản không di chúc?
Thủ tục công chứng di sản không di chúc được thực hiện trong các trường hợp sau:
✅ Người chết không lập di chúc trước khi qua đời. ✅ Tài sản để lại có giá trị và cần sang tên (như nhà đất, ô tô, cổ phần…). ✅ Các đồng thừa kế muốn thỏa thuận phân chia rõ ràng để tránh tranh chấp sau này.
👉 Ví dụ: Ông A qua đời, để lại nhà đất tại Hà Nội mà không có di chúc. Các con ông A muốn chuyển quyền sở hữu ngôi nhà thì phải công chứng văn bản khai nhận di sản hoặc phân chia di sản thừa kế.
📑 Lưu ý: Nếu có người thừa kế ở nước ngoài, giấy tờ phải được hợp pháp hóa lãnh sự và dịch công chứng trước khi nộp tại Việt Nam.
🪙 4. Quy trình công chứng di sản không di chúc
🔹 Bước 1: Xác định thẩm quyền công chứng
Theo Điều 42 Luật Công chứng 2014, công chứng di sản được thực hiện tại:
Phòng công chứng hoặc văn phòng công chứng nơi có tài sản; hoặc
Nơi người để lại di sản cư trú cuối cùng trước khi mất.
🔹 Bước 2: Nộp hồ sơ yêu cầu công chứng
Người yêu cầu nộp hồ sơ gồm đầy đủ giấy tờ kể trên. Công chứng viên kiểm tra, hướng dẫn bổ sung nếu thiếu.
🔹 Bước 3: Niêm yết công khai thừa kế
Cơ quan công chứng niêm yết thông báo thừa kế tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản trong 15 ngày. Nếu có tranh chấp, việc công chứng sẽ bị tạm dừng cho đến khi có kết quả giải quyết của tòa án.
🔹 Bước 4: Ký kết và chứng nhận văn bản thừa kế
Hết thời hạn niêm yết, nếu không có khiếu nại, công chứng viên chứng nhận văn bản khai nhận hoặc phân chia di sản.
🔹 Bước 5: Nộp phí và nhận kết quả
Người yêu cầu nộp phí, lệ phí công chứng và nhận bản chính văn bản để thực hiện sang tên tài sản tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
📘 5. Ví dụ minh họa thực tế về công chứng di sản không di chúc
👉 Tình huống: Bà Trần Thị H (sinh năm 1960) qua đời năm 2023, để lại 1 căn nhà tại TP.HCM. Bà không lập di chúc. Gia đình có chồng và 3 người con.
Quy trình thực hiện:
Các con bà H nộp hồ sơ tại Văn phòng công chứng quận Bình Thạnh, kèm giấy chứng tử, sổ đỏ, giấy tờ nhân thân.
Cơ quan công chứng niêm yết thông báo thừa kế 15 ngày tại UBND phường.
Sau khi hết thời hạn, không có khiếu nại, công chứng viên chứng nhận văn bản phân chia di sản: chồng bà H được ½ tài sản chung, phần còn lại chia đều cho 3 người con.
✅ Kết quả: Gia đình hoàn tất thủ tục sang tên nhà đất đúng quy định, không phát sinh tranh chấp.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng trọn gói, đảm bảo đúng quy định pháp luật
⚠️ 6. Lưu ý khi thực hiện công chứng di sản không di chúc
📍 Tất cả người thừa kế hợp pháp phải cùng tham gia ký kết hoặc có văn bản ủy quyền hợp lệ.
📍 Nếu có người thừa kế từ chối nhận di sản, phải lập văn bản từ chối theo quy định tại Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015.
📍 Trường hợp có người thừa kế đã mất, phần di sản của họ được chuyển tiếp cho con (cháu) của họ theo quy định tại Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015.
📍 Công chứng viên có quyền từ chối chứng nhận nếu phát hiện tranh chấp hoặc giấy tờ không hợp lệ.
Kết luận: Đảm bảo quyền lợi hợp pháp qua công chứng di sản không di chúc
Thủ tục công chứng di sản không di chúc là bước quan trọng giúp người thừa kế xác nhận quyền hợp pháp với tài sản được để lại. Việc thực hiện đúng quy trình không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên, mà còn tránh được tranh chấp, đảm bảo minh bạch khi sang tên tài sản.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
