Bồi thường khi lấn chiếm đất: quy định và thực tế áp dụng

Hành vi lấn chiếm đất không chỉ xâm phạm quyền sử dụng đất của người khác mà còn có thể dẫn đến bồi thường khi lấn chiếm đất theo pháp luật. Việc hiểu rõ quy định và cách áp dụng thực tế giúp người dân bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tránh các rủi ro pháp lý.

>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng đảm bảo tính pháp lý cho các loại hợp đồng dân sự

⚖️ Căn cứ pháp lý

Các văn bản pháp luật liên quan đến bồi thường khi lấn chiếm đất:

Luật Đất đai 2013:
- Điều 12: Cấm hành vi lấn chiếm đất của người khác.
- Điều 202: Tranh chấp đất đai phải được hòa giải tại UBND cấp xã trước khi khởi kiện.
Bộ luật Dân sự 2015:
- Điều 164, 165: Chủ sở hữu hoặc người sử dụng đất hợp pháp có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại do xâm phạm quyền sử dụng đất.
- Điều 601: Quy định bồi thường thiệt hại do hành vi trái pháp luật gây ra.
Nghị định 91/2019/NĐ-CP:
- Xử phạt hành chính đối với lấn chiếm đất, đồng thời yêu cầu bồi thường thiệt hại và khôi phục hiện trạng ban đầu.

📌 Như vậy, pháp luật Việt Nam vừa xử lý hành vi trái pháp luật, vừa bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất thông qua cơ chế bồi thường.

>>> Xem thêm: Dịch vụ sổ đỏ – Cam kết nhanh, chính xác và an toàn pháp lý

🏡 Khi nào phải bồi thường khi lấn chiếm đất?

👉 Lấn chiếm đất ở, đất nông nghiệp, đất công của người khác.
👉 Xây dựng công trình trái phép trên đất của người khác.
👉 Chiếm dụng đất tạm thời nhưng gây thiệt hại cho quyền sử dụng đất hợp pháp.

⚠️ Ngay cả khi đất chưa có sổ đỏ, nếu đang sử dụng ổn định, hợp pháp, hành vi lấn chiếm vẫn bị xử lý và bồi thường.

📝 Quy định về bồi thường khi lấn chiếm đất

1. Bồi thường về đất

Người vi phạm phải trả lại diện tích đất đã lấn chiếm.
Nếu không thể trả lại đất (ví dụ đất đã bị xây dựng, cải tạo), phải bồi thường giá trị tương đương theo thị trường.

2. Bồi thường về tài sản, công trình

Bao gồm nhà, công trình, cây trồng, hoa màu, vật kiến trúc bị ảnh hưởng bởi hành vi lấn chiếm.
Giá trị bồi thường được xác định theo giá thị trường tại thời điểm vi phạm.

3. Bồi thường chi phí phát sinh

Nếu người bị lấn chiếm phải thuê đo đạc, nhờ UBND xã hòa giải, lập biên bản, khởi kiện Tòa án, người vi phạm phải bồi thường chi phí hợp lý phát sinh.

Xem thêm: Tìm hiểu thủ tục hải quan bán hàng vào khu chế xuất [Mới nhất 2023]

>>> Xem thêm: Các loại giấy tờ phổ biến thường được yêu cầu chứng thực theo pháp luật

🏢 Thực tế áp dụng bồi thường khi lấn chiếm đất

Bước 1 – Hòa giải tại UBND xã/phường

Nộp đơn yêu cầu hòa giải kèm chứng cứ.
UBND xã xác minh hiện trạng, ranh giới đất, lập biên bản.
Hai bên thống nhất diện tích trả lại và giá trị bồi thường tạm tính.

Bước 2 – Thương lượng và xác định bồi thường

Người vi phạm và người bị lấn chiếm thương lượng trực tiếp.
Nếu đồng ý → lập hợp đồng bồi thường, thực hiện chuyển giao hoặc thanh toán.

Bước 3 – Khởi kiện ra Tòa án

Nếu hòa giải không thành, người bị lấn chiếm khởi kiện Tòa án yêu cầu bồi thường.
Tòa án căn cứ vào sổ đỏ, chứng cứ đo đạc, biên bản UBND để ra quyết định.

🏠 Ví dụ minh họa thực tế bồi thường khi lấn chiếm đất

Ông A xây nhà lấn 10m² đất của ông B:

Ông B lập đơn yêu cầu UBND xã giải quyết tranh chấp.
UBND xã đo đạc, lập biên bản và hòa giải.
Ông A đồng ý tháo dỡ phần nhà lấn chiếm và bồi thường 50 triệu đồng cho ông B, bao gồm giá trị đất và cây cối bị ảnh hưởng.
Nếu ông A không đồng ý, ông B có thể khởi kiện Tòa án, Tòa án sẽ ra quyết định bồi thường và khôi phục hiện trạng.

📌 Ví dụ này cho thấy, bồi thường khi lấn chiếm đất bao gồm trả đất, bồi thường tài sản và chi phí phát sinh.

>>> Xem thêm: Trình tự hòa giải tranh chấp do lấn chiếm đất đai gây ra tại địa phương

🚨 Lưu ý quan trọng

✅ Thu thập đầy đủ chứng cứ: sổ đỏ, biên bản đo đạc, hình ảnh hiện trạng.
✅ Tham gia hòa giải tại UBND xã trước khi ra Tòa án.
✅ Thương lượng trực tiếp để giải quyết nhanh chóng, hạn chế chi phí và tranh chấp kéo dài.
✅ Tuân thủ quy định pháp luật về bồi thường, tháo dỡ công trình trái phép.

>>> Xem thêm: Xây dựng gây nứt tường – Ai phải chịu chi phí sửa chữa?

>>> Xem thêm: Tặng cho quyền sử dụng đất giữa cha mẹ và con: Thuế, phí có được miễn không?

✅ Kết luận

Bồi thường khi lấn chiếm đất là quyền lợi hợp pháp của người bị lấn chiếm, đồng thời là nghĩa vụ pháp lý của người vi phạm.
Thực hiện đúng quy trình hòa giải, thương lượng và khởi kiện nếu cần giúp:
- Bảo vệ quyền lợi hợp pháp.
- Khắc phục hậu quả do hành vi lấn chiếm gây ra.
- Hạn chế phát sinh xung đột kéo dài.

Xem thêm: Đăng ký tạm trú vào nhà người thân cần lưu ý những gì?

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.