Không hiểu nội dung hợp đồng vì ngôn ngữ: Công chứng xử lý sao?
Hoạt động công chứng không chỉ nhằm xác nhận tính xác thực của hợp đồng, giao dịch mà còn đóng vai trò bảo đảm việc tuân thủ các chính sách quản lý của Nhà nước trong từng lĩnh vực cụ thể. Trên thực tế, nhiều hợp đồng dù được các bên tự nguyện thỏa thuận nhưng lại chứa nội dung đi ngược định hướng quản lý nhà nước về đất đai, nhà ở, tài chính hoặc trật tự kinh tế. Khi phát hiện trái chính sách quản lý của Nhà nước công chứng, công chứng viên có nghĩa vụ từ chối công chứng để ngăn ngừa hậu quả pháp lý phát sinh. Bài viết phân tích cơ sở pháp luật và các trường hợp điển hình dẫn đến việc từ chối công chứng hợp đồng có nội dung trái với chính sách quản lý của Nhà nước.
>>> Xem thêm: Tại sao các nhà đầu tư bất động sản thường chọnvăn phòng công chứng thay vì tự làm thủ tục?
1. Chính sách quản lý của Nhà nước – giới hạn của quyền tự do hợp đồng
Theo nguyên tắc chung của pháp luật dân sự, các bên được quyền tự do cam kết, thỏa thuận. Tuy nhiên, quyền tự do này không phải là tuyệt đối.
“Điều 3 Bộ luật Dân sự 2015” khẳng định việc cam kết, thỏa thuận chỉ được bảo đảm khi “không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội”. Trong nhiều trường hợp, chính sách quản lý của Nhà nước được cụ thể hóa thông qua các điều cấm, hạn chế hoặc điều kiện bắt buộc trong pháp luật chuyên ngành.
Do đó, hợp đồng tuy có sự đồng thuận của các bên nhưng nếu đi ngược chính sách quản lý thì vẫn không được công nhận.
2. Thế nào là hợp đồng có nội dung trái với chính sách quản lý của Nhà nước?
Trái chính sách quản lý của Nhà nước công chứng được hiểu là trường hợp nội dung hợp đồng:
Làm vô hiệu hoặc phá vỡ cơ chế quản lý nhà nước trong lĩnh vực nhất định;
Đi ngược lại mục tiêu điều tiết kinh tế – xã hội mà Nhà nước đang áp dụng;
Lợi dụng hình thức hợp đồng để né tránh các biện pháp quản lý.
Những hợp đồng này thường không vi phạm trực tiếp một điều cấm cụ thể, nhưng mâu thuẫn rõ ràng với tinh thần và mục tiêu của chính sách quản lý.
3. Các dạng hợp đồng trái chính sách quản lý thường gặp trong thực tiễn công chứng
3.1. Hợp đồng nhằm né tránh nghĩa vụ tài chính với Nhà nước
Ví dụ minh họa: “Các bên thỏa thuận ghi giá chuyển nhượng nhà đất thấp hơn nhiều lần giá thực tế nhằm giảm nghĩa vụ thuế”.
Nội dung này đi ngược chính sách quản lý thuế và minh bạch hóa giao dịch bất động sản.
3.2. Hợp đồng vi phạm chính sách quản lý đất đai, nhà ở
Ví dụ minh họa: “Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp cho người không đủ điều kiện nhận chuyển nhượng theo quy định pháp luật”.
4. Căn cứ pháp lý để công chứng viên từ chối công chứng
Theo “Điều 44 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên được quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch có nội dung vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội.
Bên cạnh đó, “Điều 7 Luật Công chứng 2024” yêu cầu công chứng viên phải bảo đảm tính hợp pháp và an toàn pháp lý của hợp đồng, giao dịch. Nội dung trái chính sách quản lý của Nhà nước công chứng được xem là không đáp ứng yêu cầu này.
Ngoài ra, “Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015” quy định giao dịch dân sự vô hiệu khi có mục đích và nội dung vi phạm điều cấm của luật, trong đó nhiều chính sách quản lý đã được luật hóa thành các giới hạn pháp lý bắt buộc.
5. Phân biệt hợp đồng trái chính sách quản lý và hợp đồng chưa phù hợp định hướng
Trong thực tiễn cần phân biệt:
Hợp đồng trái chính sách quản lý: nội dung đi ngược trực tiếp mục tiêu quản lý nhà nước, không thể khắc phục bằng sửa đổi kỹ thuật;
Hợp đồng chưa phù hợp định hướng: có thể điều chỉnh, bổ sung để phù hợp với quy định hiện hành.
Chỉ trường hợp thứ nhất mới là căn cứ rõ ràng để từ chối công chứng.
>>> Xem thêm: Công chứng tại nhà không có mặt đầy đủ các bên – Có hiệu lực không?
6. Hậu quả pháp lý nếu vẫn công chứng hợp đồng trái chính sách quản lý
Nếu hợp đồng vẫn được công chứng trong khi trái chính sách quản lý của Nhà nước công chứng:
Giao dịch có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu;
Văn bản công chứng bị hủy theo phán quyết của Tòa án;
Phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu gây hậu quả cho Nhà nước hoặc người thứ ba.
Trong một số trường hợp, công chứng viên có thể bị xem xét trách nhiệm nghề nghiệp do không thực hiện đúng nghĩa vụ kiểm soát nội dung giao dịch.
Kết luận
Từ chối công chứng hợp đồng có nội dung trái với chính sách quản lý của Nhà nước là cơ chế pháp lý cần thiết nhằm bảo đảm hiệu lực của các biện pháp quản lý và giữ gìn trật tự pháp luật trong giao dịch dân sự. Việc nhận diện đúng các trường hợp trái chính sách quản lý của Nhà nước công chứng không chỉ giúp phòng ngừa tranh chấp mà còn khẳng định vai trò của công chứng viên như một chủ thể bảo vệ lợi ích công và an toàn pháp lý cho xã hội.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
