Không ký hợp đồng nhưng vẫn làm việc: quyền lợi được bảo vệ ra sao?
Việc làm việc không hợp đồng diễn ra rất phổ biến, nhất là tại các cơ sở kinh doanh nhỏ như quán ăn, cửa hàng bán lẻ, spa, cửa hàng thời trang… Tuy nhiên, nhiều người lao động không biết rằng dù không ký hợp đồng, pháp luật vẫn có cơ chế bảo vệ đầy đủ quyền lợi, thậm chí xử phạt người sử dụng lao động khi vi phạm. Bài viết dưới đây phân tích toàn diện cơ sở pháp lý, quyền lợi và cách tự bảo vệ mình trong trường hợp này.
>>> Xem thêm: Người dân nên lựa chọnvăn phòng công chứnguy tín để đảm bảo an toàn pháp lý trong các giao dịch dân sự quan trọng
⭐ Làm việc không hợp đồng là gì?
Theo Điều 13 Bộ luật Lao động 2019, quan hệ lao động được xác lập bằng hợp đồng lao động, nhưng có trường hợp không cần ký bằng văn bản, chỉ cần thỏa thuận miệng mà vẫn được coi là hợp đồng:
“Trường hợp hai bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện việc làm có trả công, tiền lương và có sự quản lý, điều hành, giám sát thì được coi là hợp đồng lao động.”
💼 Quyền lợi của người lao động khi làm việc không hợp đồng
🔹 1. Quyền được trả lương đầy đủ và đúng hạn 💵
Theo Điều 94 Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động phải trả đủ lương, đúng thời hạn, kể cả khi không có hợp đồng bằng văn bản. Người lao động có thể yêu cầu trả lương, truy lĩnh lương hoặc khởi kiện nếu bị quỵt lương.
🔹 2. Quyền được đóng bảo hiểm khi đủ điều kiện 🛡️
Theo Điều 168 Bộ luật Lao động 2019 và Luật BHXH 2014, nếu làm việc từ 1 tháng trở lên, người lao động thuộc diện phải tham gia BHXH, BHYT, BHTN. 📌 Kể cả không ký hợp đồng, doanh nghiệp vẫn phải đóng đầy đủ bảo hiểm; nếu trốn đóng sẽ bị phạt theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP.
🔹 3. Quyền nghỉ phép, nghỉ lễ, nghỉ ốm 🧾
Người lao động vẫn được hưởng đầy đủ các chế độ:
Nghỉ hằng năm theo Điều 113 BLLĐ
Nghỉ lễ, Tết theo Điều 112
Chế độ ốm đau, thai sản nếu tham gia BHXH
🔹 4. Quyền đơn phương chấm dứt việc làm khi không có hợp đồng⛔
Theo Điều 35 BLLĐ 2019, người lao động có quyền nghỉ việc hợp pháp nếu bị:
Không trả lương
Ngược đãi
Không đảm bảo điều kiện làm việc
Không ký hợp đồng không làm mất quyền nghỉ việc hợp pháp.
>>> Xem thêm: Người dân ngày càng tìm đếndịch vụ sổ đỏđể giảm bớt thủ tục hành chính phức tạp khi làm giấy tờ nhà đất
🔹 5. Quyền được bồi thường khi bị chấm dứt trái luật ⚖️
Theo Điều 41 BLLĐ 2019, nếu người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt không có lý do, người lao động có thể yêu cầu:
⚠️ Người sử dụng lao động bị xử phạt thế nào khi dùng lao động làm việc không hợp đồng?
🔸 1. Phạt vì không ký hợp đồng lao động 📄
Theo Điểm a Khoản 1 Điều 9 Nghị định 12/2022/NĐ-CP:
Phạt 2 – 25 triệu đồng, tùy số lượng lao động bị vi phạm.
🔸 2. Phạt vì trốn đóng bảo hiểm 📌
Nếu không ký hợp đồng để trốn đóng BHXH → bị phạt đến 75 triệu đồng, truy thu toàn bộ bảo hiểm và lãi chậm.
🔸 3. Phạt vì trả lương không đúng hạn hoặc không trả lương 💸
Theo Điều 17 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, mức phạt có thể đến 100 triệu đồng tùy mức độ.
📘 Ví dụ minh họa thực tế về làm việc không hợp đồng
🧑🍳 Ví dụ 1 – Nhân viên phục vụ quán ăn bị quỵt lương
Thảo làm phục vụ 2 tháng, không ký hợp đồng. Khi nghỉ, chủ quán không trả lương tháng cuối. ➡️ Phòng Lao động xác nhận có quan hệ lao động thực tế. ➡️ Chủ quán phải trả đủ lương và bị phạt 4 triệu đồng.
💆♀️ Ví dụ 2 – Nhân viên spa làm 3 tháng nhưng không được đóng bảo hiểm
Lan có bảng phân ca, chấm công, lương cố định nhưng không được đóng BHXH. ➡️ Cơ quan BHXH yêu cầu:
Truy đóng 3 tháng BHXH
Tính lãi chậm
Phạt theo NĐ 12/2022 ➡️ Lan được hưởng quyền lợi đầy đủ.
>>> Xem thêm: Nhiều người mua bán bất động sản lựa chọncông chứng nhà đất để bảo đảm tính pháp lý cho giao dịch
🛠️ Người lao động cần làm gì để bảo vệ quyền lợi khi làm việc không hợp đồng?
🗂️ 1. Thu thập bằng chứng chứng minh quan hệ lao động
Có thể lưu giữ:
Tin nhắn giao việc
Ảnh bảng phân ca
Video làm việc
Sao kê lương
Thẻ chấm công
➡️ Đây là chứng cứ hợp pháp.
✍️ 2. Yêu cầu ký hợp đồng khi làm từ 3 ngày trở lên
Theo Điều 14 BLLĐ 2019, hợp đồng từ 1 tháng trở lên phải lập bằng văn bản. Nên yêu cầu ký để tránh rủi ro.
📩 3. Khi bị xâm phạm quyền lợi, có thể khiếu nại ở đâu?
Công đoàn cơ sở
Hòa giải viên lao động
Thanh tra Sở Lao động
Tòa án nhân dân
Không có hợp đồng vẫn được quyền khởi kiện.
✅ Kết luận
Dù làm việc không hợp đồng, người lao động vẫn được pháp luật bảo vệ đầy đủ theo Bộ luật Lao động 2019 và các nghị định hướng dẫn. Việc hiểu rõ quyền lợi giúp người lao động tự bảo vệ mình và yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ pháp luật.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
