Trong quá trình lập hồ sơ khai nhận hoặc phân chia di sản, việc xác định giá trị tài sản thừa kế là bước bắt buộc nhằm làm căn cứ tính thuế, phí công chứng và đảm bảo phân chia đúng phần của từng người thừa kế. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết giá trị tài sản được xác định dựa trên những cơ sở nào và cần sử dụng tài liệu gì để chứng minh. Pháp luật hiện hành quy định nhiều phương thức khác nhau tùy theo loại tài sản và tình trạng pháp lý của chúng. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách xác định giá trị tài sản thừa kế theo đúng quy định và thực tiễn áp dụng.

>>> Xem thêm: Góc nhìn thú vị: Công chứng viên trong văn phòng công chứng nghĩ gì về nghề của họ?

1. Vì sao phải xác định giá trị tài sản trong hồ sơ thừa kế?

phân chia di sản thừa kế

Theo “Điều 611 và Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015”, di sản bao gồm tài sản thuộc quyền sở hữu/ quyền sử dụng hợp pháp của người chết.
Khi phân chia di sản, giá trị tài sản cần được xác định để:

Xác định phần được hưởng của từng người thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc.
Tính phí công chứng theo “Biểu phí công chứng được ban hành kèm Thông tư 257/2016/TT-BTC”.
Tính thuế thu nhập cá nhân nếu phát sinh chuyển nhượng, tặng cho sau thừa kế.
Tránh tranh chấp do định giá khác nhau giữa các đồng thừa kế.

2. Các căn cứ pháp lý để xác định giá trị tài sản thừa kế

Việc đánh giá tài sản phải dựa trên cơ sở:

“Điều 104 Bộ luật Dân sự 2015” – nguyên tắc xác định giá trị tài sản.
“Luật Giá 2012” và các văn bản hướng dẫn về thẩm định giá.
Bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất do UBND cấp tỉnh ban hành hàng năm.
Hồ sơ định giá của tổ chức thẩm định giá được Bộ Tài chính công nhận.
Bảng giá tính lệ phí trước bạ theo quy định của Chính phủ.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết thủ tục công chứng mua bán nhà cho người lần đầu

3. Hướng dẫn xác định giá trị theo từng loại tài sản thừa kế

3.1. Đối với quyền sử dụng đất

Có ba phương thức được pháp luật và thực tiễn chấp nhận:

(1) Theo bảng giá đất của UBND tỉnh

Áp dụng khi công chứng, tính phí và nộp lệ phí trước bạ.

Căn cứ vào “bảng giá đất 5 năm” và hệ số điều chỉnh giá đất của năm hiện hành.
Giá trị = Diện tích x Giá đất tại vị trí x Loại đất.

(2) Theo giá thị trường do các bên tự thỏa thuận

Áp dụng trong trường hợp:

Các đồng thừa kế thống nhất giá trị theo giá thực tế.
Công chứng viên chấp nhận mức giá phù hợp thị trường.

(3) Theo chứng thư thẩm định giá

Sử dụng khi:

Các bên không thống nhất được giá.
Tài sản có giá trị lớn, tranh chấp, hoặc tài sản đặc thù.

Xem thêm: Hợp đồng đặt cọc và bảo đảm thực hiện hợp đồng chính

Ưu điểm: khách quan – được công nhận rộng rãi tại tòa án khi có tranh chấp.

>>> Xem thêm: Ưu điểm của việc kí Di chúc tại nhà với công chứng viên chuyên nghiệp

3.2. Đối với nhà ở

Giá trị nhà ở được xác định dựa trên:

“Giá tính lệ phí trước bạ” do UBND cấp tỉnh quy định.
Chi phí xây dựng còn lại theo hiện trạng.
Hồ sơ thẩm định giá nhà ở.

Công thức tham khảo:
Giá trị = Diện tích xây dựng x Đơn giá căn cứ bảng giá của tỉnh x Tỷ lệ chất lượng còn lại.

3.3. Đối với xe ô tô, xe máy

Giá trị được xác định theo:

Bảng giá tính lệ phí trước bạ do Bộ Tài chính ban hành.
Giá thị trường trên hệ thống của cục đăng kiểm hoặc các sàn giao dịch (nếu được các bên chấp thuận).
Chứng thư thẩm định giá nếu cần độ chính xác cao.

3.4. Đối với tiền gửi ngân hàng, vàng, ngoại tệ

Xác định theo sao kê ngân hàng tại thời điểm mở thừa kế.
Ngoại tệ quy đổi theo tỷ giá niêm yết của ngân hàng.
Vàng tính theo giá SJC hoặc giá thị trường tại ngày người chết mất.

3.5. Đối với cổ phần, phần vốn góp

Căn cứ theo:

Giá trị ghi nhận trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp.
Điều lệ công ty về định giá tài sản góp vốn.
Chứng thư thẩm định giá trong trường hợp các bên không thống nhất.

Lưu ý: Việc định giá phải kèm văn bản xác nhận của công ty (danh sách cổ đông, tỷ lệ sở hữu…).

3.6. Đối với tài sản chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý

Trường hợp phổ biến: đất chưa có sổ, nhà chưa hoàn công, tài sản hình thành trong tương lai.

Xử lý:

Xác định giá trị theo chứng thư thẩm định giá.
Hoặc theo giá thị trường tại thời điểm xác lập văn bản thừa kế.
Kết hợp với xác nhận nguồn gốc tài sản từ cơ quan có thẩm quyền.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn phân chia di sản qua thừa kế một cách minh bạch

4. Ai có quyền yêu cầu định giá tài sản thừa kế?

phân chia di sản thừa kế

Theo “Điều 612 và 659 Bộ luật Dân sự 2015”:

Mọi người thừa kế đều có quyền yêu cầu định giá.
Một hoặc một nhóm người thừa kế có quyền thuê tổ chức thẩm định giá.
Nếu có tranh chấp, Tòa án sẽ trưng cầu định giá.

5. Hồ sơ cần chuẩn bị để xác định giá trị tài sản

Giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng.
Hồ sơ kỹ thuật (bản vẽ, giấy phép xây dựng…).
Chứng thư thẩm định giá (nếu có).
Văn bản thỏa thuận giá trị tài sản của các đồng thừa kế.
Bảng giá đất và văn bản pháp lý liên quan.

6. Một số lưu ý thực tiễn

Nên thống nhất giá trị tài sản ngay từ đầu để tránh tranh chấp.
Với tài sản lớn hoặc có tranh chấp, nên sử dụng chứng thư thẩm định giá vì có giá trị pháp lý cao.
Công chứng viên có quyền từ chối hồ sơ nếu giá trị tài sản không rõ ràng hoặc có dấu hiệu gian lận.
Giá trị tài sản xác định tại thời điểm mở thừa kế (ngày người chết mất), không phải thời điểm công chứng — trừ khi các bên thỏa thuận khác.

Xem thêm: Công chứng cam kết tài sản riêng: Thủ tục đơn giản tại Văn phòng Công chứng Nguyễn Huệ

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Công chứng bản dịch cam kết bảo lãnh tài chính

>>> Kinh nghiệm mua nhà ở xã hội: Chia sẻ từ người trong cuộc

>>> Thực tế khách hàng đánh giá thế nào về dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói?

>>> Văn phòng công chứng Hà Nội chuyên xử lý hồ sơ công chứng nhanh trong ngày

>>> Phân biệt bản dịch thông thường và bản dịch thuật công chứng

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.