Quyền và nghĩa vụ của bên ở nhờ: Được và không được làm gì?
Trong các quan hệ dân sự, việc cho người khác ở nhờ nhà, đất là điều phổ biến, đặc biệt giữa người thân hoặc bạn bè. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về quyền lợi và nghĩa vụ bên ở nhờ theo quy định pháp luật. Điều này dễ dẫn đến nhầm lẫn, thậm chí phát sinh tranh chấp. Bài viết dưới đây sẽ phân tích căn cứ pháp lý mới nhất để làm rõ: người ở nhờ được phép làm gì, không được làm gì và trách nhiệm ra sao.
Điều 494 – 499: Quy định về hợp đồng mượn tài sản, trong đó tài sản có thể là nhà, đất (cơ sở pháp lý của hợp đồng ở nhờ).
Điều 500: Người mượn tài sản phải trả lại khi hết hạn hoặc theo yêu cầu của bên cho mượn.
Luật Đất đai 2013 (sửa đổi, bổ sung 2018, 2020):
Điều 166: Quyền chung của người sử dụng đất.
Điều 170: Nghĩa vụ chung của người sử dụng đất.
Như vậy, quan hệ ở nhờ nhà, đất chịu sự điều chỉnh trực tiếp của Bộ luật Dân sự 2015 và gián tiếp của Luật Đất đai 2013 (sửa đổi, bổ sung).
2. Quyền của bên ở nhờ theo pháp luật
2.1. Quyền sử dụng tài sản trong phạm vi cho phép
Theo Điều 496 BLDS 2015, bên ở nhờ có quyền sử dụng tài sản theo đúng thỏa thuận. Ví dụ: nếu được cho ở nhờ căn nhà, người ở nhờ có quyền sử dụng toàn bộ căn nhà, nhưng không được mở rộng, xây dựng thêm khi chưa có sự đồng ý.
2.2. Quyền yêu cầu bên cho ở nhờ sửa chữa tài sản
Nếu tài sản có khuyết tật hoặc hư hỏng lớn làm cản trở việc sử dụng, bên ở nhờ có quyền yêu cầu bên cho ở nhờ khắc phục.
2.3. Quyền từ chối nghĩa vụ phát sinh ngoài thỏa thuận
Người ở nhờ chỉ phải thực hiện nghĩa vụ đã cam kết, không phải gánh các nghĩa vụ pháp lý hoặc tài chính khác của bên cho ở nhờ (như nợ ngân hàng, nghĩa vụ thuế…).
Điều 496 BLDS 2015 quy định: người mượn tài sản phải sử dụng đúng mục đích đã thỏa thuận. Người ở nhờ không được biến việc ở nhờ thành cho thuê lại, cho mượn lại hoặc sử dụng để kinh doanh trái phép.
Người ở nhờ có nghĩa vụ bảo quản, giữ gìn tài sản. Nếu gây hư hỏng, phải bồi thường (Điều 497 BLDS 2015).
3.3. Trả lại tài sản đúng thời hạn
Theo Điều 499 BLDS 2015, bên ở nhờ phải trả lại tài sản khi:
Hết thời hạn thỏa thuận;
Mục đích ở nhờ đã hoàn thành;
Bên cho ở nhờ có nhu cầu lấy lại (nếu có thỏa thuận).
3.4. Không làm thay đổi hiện trạng tài sản
Bên ở nhờ không được tự ý sửa chữa, cải tạo, xây dựng hoặc thay đổi kết cấu tài sản mà không có sự đồng ý của bên cho ở nhờ.
4. Bên ở nhờ được làm gì và không được làm gì?
4.1. Được làm
Sử dụng tài sản đúng mục đích, trong phạm vi cho phép.
Sinh sống ổn định, hợp pháp trong thời hạn ở nhờ.
Yêu cầu bên cho ở nhờ thực hiện đúng cam kết, ví dụ như sửa chữa tài sản khi có hư hỏng nghiêm trọng.
4.2. Không được làm
Không được định đoạt tài sản: bán, tặng cho, cầm cố, thế chấp.
Không được cho người khác thuê, cho mượn lại nếu chưa được bên cho ở nhờ đồng ý.
Không được xây dựng, cơi nới, cải tạo nhà đất khi chưa có sự chấp thuận.
Không được chiếm hữu lâu dài để đòi quyền sở hữu.
>>> Xem thêm: Bạn cần tư vấn pháp lý? Phòng công chứng luôn sẵn sàng hỗ trợ.
5. Ví dụ minh họa thực tế về nghĩa vụ bên ở nhờ
Trường hợp: Bà A cho cháu là ông B ở nhờ căn nhà. Sau một thời gian, ông B tự ý xây thêm phòng trọ để cho thuê kiếm lời. Khi bà A phát hiện và yêu cầu dừng lại, ông B không đồng ý, cho rằng mình đã ở lâu dài và có quyền sử dụng.
Giải quyết:
Tòa án xác định hợp đồng giữa bà A và ông B là hợp đồng mượn tài sản.
Ông B vi phạm nghĩa vụ bên ở nhờ vì đã sử dụng sai mục đích và tự ý cải tạo nhà.
Bà A có quyền yêu cầu chấm dứt hợp đồng và đòi lại nhà.
6. Bài học rút ra khi thực hiện hợp đồng ở nhờ
Người ở nhờ cần nắm rõ quyền và nghĩa vụ để tránh vi phạm pháp luật.
Người cho ở nhờ nên lập hợp đồng bằng văn bản, ghi rõ thời hạn, mục đích và giới hạn quyền sử dụng.
Nếu tài sản có giá trị lớn, nên công chứng/chứng thực hợp đồng để đảm bảo tính pháp lý.
Kết luận
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, nghĩa vụ bên ở nhờ được xác định rõ: phải sử dụng đúng mục đích, giữ gìn tài sản, trả lại đúng hạn và không được xâm phạm quyền sở hữu của bên cho ở nhờ. Người ở nhờ chỉ có quyền sử dụng tạm thời, không được định đoạt tài sản. Để tránh tranh chấp, cả hai bên cần lập hợp đồng rõ ràng, minh bạch ngay từ đầu.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
![G2CM_FI531_Learn_Article_Images_[Types_of_contracts]_V1b](https://congchungquanbactuliem.com/wp-content/uploads/2025/08/G2CM_FI531_Learn_Article_Images_Types_of_contracts_V1b-150x150.webp "Ở nhờ nhiều năm có được cấp sổ đỏ không?")
